エピソード

  • 92. Najmocniejsze teorie spiskowe i dlaczego im ulegamy. Część 1

    92. Najmocniejsze teorie spiskowe i dlaczego im ulegamy. Część 1
    2024/11/26
    Jak jeden sfałszowany tekst sprawił, że XX wiek był gorszy, niż powinien być?Dlaczego pierwsze kroki człowieka na Księżycu ktoś filmował z powierzchni tegoż Księżyca?Dlaczego World Trade Center zawaliło się, mimo że było odporne na uderzenia samolotów?O teoriach spiskowych - dawnych i całkiem nowych - oraz o tym, dlaczego tak wielu ludzi w nie wierzy, opowiadamy w specjalnym odcinku, przygotowanym we współpracy z portalem fact-checkingowym Fakenews.pl. Jego przedstawiciel, Mateusz Zadroga, wcielił się z tej okazji w rolę trzeciego prowadzącego Podcast Crazy Nauka.Ten odcinek jest pierwszą częścią naszej opowieści o teoriach spiskowych. Drugą, w której omawiamy również prawdziwe spiski, opublikujemy za dwa tygodnie. Są to odcinki sponsorowane w ramach grantu Open Information Partnership.Zapraszamy do słuchania! Tu można kupić naszą książkę “Fakt, nie mit”: https://www.empik.com/fakt-nie-mit-stanislawska-aleksandra-stanislawski-piotr,p1234345293,ksiazka-pPrzygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:Myślenie spiskowehttps://yougov.co.uk/international/articles/40876-what-conspiracy-theories-did-people-around-world-b https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6238178/https://www.apa.org/news/press/releases/2023/06/why-people-believe-conspiracy-theorieshttps://www.mcgill.ca/oss/article/critical-thinking-pseudoscience/who-likely-believe-conspiracy-theorieshttps://www.scientificamerican.com/article/people-drawn-to-conspiracy-theories-share-a-cluster-of-psychological-features/ https://today.yougov.com/politics/articles/48113-which-conspiracy-theories-do-americans-believe https://www.reuters.com/world/us/hurricane-milton-helene-fact-checking-conspiracies-rumors-2024-10-09/ https://mitologiawspolczesna.pl/teorie-spiskowe/ https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0963721417718261 https://skepticalscience.com/docs/ConspiracyTheoryHandbook_Polish.pdf https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5724570/ Protokoły mędrców Syjonuhttps://www.washingtonpost.com/wp-srv/national/daily/nov98/nazicars30.htmhttps://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Ford#Antisemitism_and_The_Dearborn_Independenthttps://pl.wikipedia.org/wiki/Protoko%C5%82y_m%C4%99drc%C3%B3w_Syjonuhttps://en.wikipedia.org/wiki/Matvei_Golovinskihttps://pl.wikipedia.org/wiki/Maurice_Jolyhttps://en.wikipedia.org/wiki/The_Protocols_of_the_Elders_of_Zionhttps://en.wikipedia.org/wiki/The_Dialogue_in_Hell_Between_Machiavelli_and_Montesquieuhttps://encyclopedia.ushmm.org/content/pl/article/protocols-of-the-elders-of-zionhttps://encyclopedia.ushmm.org/content/pl/article/protocols-of-the-elders-of-zion-key-dateshttps://www.rcin.org.pl/dlibra/publication/5489/edition/836https://www.britannica.com/topic/Protocols-of-the-Elders-of-Zionhttps://www.nigdywiecej.org/pdf/pl/pismo/16/020_Protokoly-Medrcow-Syjonu.pdfLądowanie na Księżycuhttps://www.bbc.co.uk/bitesize/articles/z3x6b7h https://en.wikipedia.org/wiki/Moon_landing_conspiracy_theories https://www.manchester.ac.uk/about/news/moon-landing-conspiracy-theories/ https://www.theguardian.com/science/2019/jul/10/one-giant-lie-why-so-many-people-still-think-the-moon-landings-were-faked Zamachy z 11 wrześniahttps://d3nkl3psvxxpe9.cloudfront.net/documents/Conspiracy_Theories_poll_results.pdf https://fakenews.pl/spoleczenstwo/smierc-i-pyl-teorie-spiskowe-dotyczace-zamachow-z-11-wrzesnia-czesc-i-poszukiwacze-prawdy/https://blogs.chapman.edu/wilkinson/2016/10/11/what-arent-they-telling-us/https://fakenews.pl/spoleczenstwo/smierc-i-pyl-teorie-spiskowe-dotyczace-zamachow-z-11-wrzesnia-czesc-ii-blizniacze-wieze/https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/NCSTAR/ncstar1.pdfhttps://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/NCSTAR/ncstar1a.pdfhttps://www.youtube.com/watch?v=rxhZFaC7Nhc&t=1007s&ab_channel=EnhancedWTCVideoshttps://www.youtube.com/watch?v=XpfDkL-vFdk&t=59s&ab_channel=Maxwell4Truth https://fakenews.pl/spoleczenstwo/smierc-i-pyl-teorie-spiskowe-dotyczace-zamachow-z-11-wrzesnia-czesc-iii-nano-termit/https://www.chronicle.com/article/professors-of-paranoia/?bc_nonce=4marfjqze6tjw6hfg5d3tr&cid=reg_wall_signuphttp://www.civil.northwestern.edu/people/bazant/PDFs/Papers/466.pdfhttps://aneta.org/911experiments_com/articles/Millette9119ProgressReport022912_rev1_030112webHiRes.pdf https://fakenews.pl/spoleczenstwo/smierc-i-pyl-teorie-spiskowe-dotyczace-zamachow-z-11-wrzesnia-czesc-iv-wtc-7/ https://fullfact.org/online/bbc-world-trade-center-7-september-11/https://gizmodo.com/why-9-11-truthers-are-obsessed-with-the-plasco-high-ris-1822203542https://www.phd.eng.br/wp-content/uploads/2019/04/19.04.30ParecerCompletoPaesAlmeida_final-compactado.pdf https://apnews.com/article/fact-check-911-pentagon-airplane-debris-598153051732
    続きを読む 一部表示
    1 時間 32 分
  • 91. Nauka na czasie: Skąd się bierze chrypka i kim były ofiary w Pompejach

    91. Nauka na czasie: Skąd się bierze chrypka i kim były ofiary w Pompejach
    2024/11/19
    Opowiadamy o tym, dlaczego nie należy sądzić innych po pozorach, zwłaszcza kiedy jest się archeologiem badającym Pompeje. Mówimy też o strasznych rzeczach, które dzieją się w naszych gardłach i które skutkują tym, że trudno nas czasem poznać. To odcinek z cyklu “Nauka na czasie”, czyli lżejsza wersja naszego podcastu, w której omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami. Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109 Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu! Fot. Dennis Jarvis (CC BY-NC-SA)Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł. Linki do badań, omówień i dodatków:Pompejehttps://www.science.org/content/article/surprising-identities-pompeii-victims-rewrite-stories-cataclysm https://pl.wikipedia.org/wiki/Wezuwiusz https://pl.wikipedia.org/wiki/Pompeje_(stanowisko_archeologiczne) https://www.sciencefocus.com/planet-earth/incredibly-preserved-bodies-of-two-men-discovered-in-pompeii https://www.science.org/content/article/how-did-pompeii-s-victims-really-diehttps://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/wlochy/90431,Jak-wybuch-Wezuwiusza-zniszczyl-amerykanskie-bombowce.html Chrypkahttps://www.iflscience.com/why-we-lose-our-voice-and-how-to-get-it-back-76805https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/laryngitis/symptoms-causes/syc-20374262https://health.clevelandclinic.org/losing-your-voice-whats-going-on-in-your-body+https://www.uab.edu/news/youcanuse/item/13646-why-have-i-lost-my-voice-and-how-can-i-help-bring-it-backhttps://en.wikipedia.org/wiki/Vocal_cordshttps://pl.wikipedia.org/wiki/Krta%C5%84Dlaczego mój głos dziwnie brzmi na nagraniu?https://www.spreaker.com/episode/31-jak-obliczyc-odleglosc-od-burzy-i-inne-naukowe-odpowiedzi-na-trudne-pytania-czesc-2--56139907 https://youtu.be/PLOQ8LlZXEI?si=V1fQ1lO_vf3MeQZu
    続きを読む 一部表示
    55 分
  • 90. Tragedie, które wywołała patologiczna uległość. Część 2

    90. Tragedie, które wywołała patologiczna uległość. Część 2
    2024/11/13
    Kiedy patologiczne posłuszeństwo wobec przełożonych prowadzi do tragedii - jak podczas katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu, kiedy załoga prowadziła test reaktora, nie bacząc na liczne sygnały ostrzegawcze. Albo podczas masakry w My Lai, która stała się najsłynniejszą zbrodnią popełnioną przez Amerykanów w Wietnamie. To druga część naszej opowieści o katastrofach, które nazwaliśmy “Milgramowskimi”.W odcinku 86 rozmawialiśmy o słynnym eksperymencie Milgrama z psychologiem prof. Tomaszem Grzybem, który bada ludzką skłonność do ulegania autorytetom, ale i buntowania się. A w odcinku 88 opowiadaliśmy o katastrofach lotniczych wywołanych przez uległość wobec przełożonych. Opisywane przez nas tragedie potwierdzają słuszność wniosków płynących z eksperymentu Milgrama, które mówią, że ludzie są z natury posłuszni osobom wyższym rangą, nawet jeśli stoi to w sprzeczności z ich zasadami, zdrowym rozsądkiem albo wręcz zagraża ich życiu.Jeśli Wam się spodoba, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109 Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu! Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:Czarnobylhttps://world-nuclear.org/information-library/appendices/chernobyl-accident-appendix-1-sequence-of-eventshttp://ncbj.edu.pl/zasoby/awarie/20110726_czarnobyl-1.pdfhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Anatolij_Diat%C5%82owhttps://en.wikipedia.org/wiki/Individual_involvement_in_the_Chernobyl_disasterhttps://link.springer.com/content/pdf/10.1007/978-3-658-25987-7_15.pdfhttps://psychsafety.co.uk/chernobyl/https://en.wikipedia.org/wiki/Chernobyl_disasterMasakra w My Laihttps://www.britannica.com/event/My-Lai-Massacrehttps://www.nytimes.com/2018/03/16/opinion/the-truth-behind-my-lai.htmlhttps://www.digitalhistory.uh.edu/active_learning/explorations/vietnam/my_lai_chronology.cfmhttps://www.history.com/topics/vietnam-war/my-lai-massacre-1https://en.wikipedia.org/wiki/My_Lai_massacrehttps://www.smithsonianmag.com/history/ghosts-my-lai-180967497/https://dzieje.pl/wiadomosci/zmarl-william-calley-ktory-podczas-wojny-wietnamskiej-kierowal-masakra-w-my-lai
    続きを読む 一部表示
    1 時間 16 分
  • 89. Nauka na czasie: Domowy test zdrowia i pijane nietoperze

    89. Nauka na czasie: Domowy test zdrowia i pijane nietoperze
    2024/11/05
    Dlaczego mamy skłonność do alkoholu i zdecydowanie nie jesteśmy w tym osamotnieni? Kiedy pijaństwo było dobrym rozwiązaniem i dlaczego już nie jest? Oraz jak przeprowadzić w ciągu 30 sekund domowy test pokazujący kondycję fizyczną i neurologiczną.To odcinek z cyklu “Nauka na czasie”, czyli lżejsza wersja naszego podcastu, w której omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami. Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109 Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu! Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł. Linki do badań, omówień i dodatków:Alkohol:https://www.cell.com/trends/ecology-evolution/fulltext/S0169-5347(24)00240-4 https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/964/947 https://www.pnas.org/doi/abs/10.1073/pnas.2410874121 https://popchemat.pl/drozdze-i-ich-metabolity-w-procesie-fermentacji-alkoholowej/ https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0008993https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22689-blood-alcohol-content-bac Test zdrowia:https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0310764https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9103052/https://ojs.lib.uwo.ca/index.php/wurjhns/article/view/15361/12838https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19839175/https://www.sralab.org/rehabilitation-measures/single-leg-stance-or-one-legged-stance-testhttps://agsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1532-5415.1997.tb01479.x
    続きを読む 一部表示
    47 分
  • 88. Tragedie, które wywołała patologiczna uległość. Część 1

    88. Tragedie, które wywołała patologiczna uległość. Część 1
    2024/10/29
    Opowiadamy o sytuacjach, w których uległość wobec autorytetów doprowadziła do tragedii, a konkretnie w tym odcinku - do katastrof lotniczych. Potwierdzają one słuszność wniosków płynących z eksperymentu Milgrama, mówiących, że ludzie są z natury posłuszni osobom wyższym rangą, nawet jeśli stoi to w sprzeczności z ich zasadami, zdrowym rozsądkiem albo wręcz zagraża ich życiu. No bo czym wytłumaczyć fakt podporządkowania się kapitanowi, który robi wszystko, by staranować innego jumbo jeta? Za dwa tygodnie, w 90. odcinku naszego podcastu, opowiemy Wam o innych, niekoniecznie lotniczych tragediach spowodowanych przez “milgramowskie” posłuszeństwo. Jeśli Wam się spodoba, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109 Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu! Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:Teneryfa (1977)https://www.petermckenzie.com/post/the-dangers-of-authority-the-frightening-lessons-to-be-learned-from-the-world-s-worst-air-disasterhttps://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3386799/ https://www.faa.gov/lessons_learned/transport_airplane/accidents/PH-BUFhttps://web-archive.southampton.ac.uk/cogprints.org/4566/1/ObedienceInTheCockpit.pdfhttps://tenerife.chat/blog/what-were-the-reasons-behind-the-tragic-tenerife-airport-disasterhttps://www.linkedin.com/pulse/tenerife-airport-disaster-tragic-collision-shook-aviation-surya-k/ https://www.academicblock.com/technology/engineering-disasters/tenerife-airport-disaster/ https://en.wikipedia.org/wiki/Tenerife_airport_disaster https://lost-in-history.com/the-1977-tenerife-airport-disaster/ https://www.unilad.com/news/world-deadliest-plane-crash-tenerife-airport-disaster-069755-20240327 Air Florida 90 (1982)https://www.ntsb.gov/investigations/accidentreports/reports/aar8208.pdfhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Katastrofa_lotu_Air_Florida_90https://en.wikipedia.org/wiki/Air_Florida_Flight_90United Airlines 173 (1978)https://www.goflightmedicine.com/post/united-airlines-173-the-need-for-crm https://aerocrewnews.com/2017/06/07/united-flight-173/ https://www.faa.gov/lessons_learned/transport_airplane/accidents/N8082U https://www.ntsb.gov/investigations/AccidentReports/Reports/AAR7907.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/United_Airlines_Flight_173 Korean Air 801 (1997)https://en.wikipedia.org/wiki/Korean_Air_Flight_801https://pl.wikipedia.org/wiki/Instrument_landing_systemhttps://www.sparknotes.com/lit/outliers/section7/https://www.ntsb.gov/investigations/accidentreports/reports/aar0001.pdfhttps://en.wikisource.org/wiki/Korean_Air_Flight_801_-_Aircraft_Accident_Report_(NTSB)/Cockpit_Voice_Recorder_Transcripthttps://en.wikipedia.org/wiki/Korean_honorificshttps://tailstrike.com/database/6-august-1997-korean-air-801/http://www.reply-mc.com/2011/12/27/unraveling-social-interaction-part-4/
    続きを読む 一部表示
    1 時間 30 分
  • 87. Nauka na czasie: Powinniśmy się bać i tajemniczy lot nad Ziemią

    87. Nauka na czasie: Powinniśmy się bać i tajemniczy lot nad Ziemią
    2024/10/22
    Dlaczego ludzie lubią, a nawet powinni się bać, np. oglądając horrory? Nauka wyjaśnia to kilkoma niekoniecznie oczywistymi przyczynami.
    Co wiemy o jednym z najbardziej tajemniczych pojazdów zbudowanych przez ludzi i jego obecnej misji kosmicznej?

    To odcinek z cyklu “Nauka na czasie”, czyli lżejsza wersja naszego podcastu, w której omawiamy dwa wybrane naukowe doniesienia. Cykl ten publikujemy co drugi tydzień, na przemian z dłuższymi odcinkami.

    Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
    https://patronite.pl/crazynauka

    Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
    https://buycoffee.to/crazynauka

    A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
    https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109

    Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!

    Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł. Linki do badań, omówień i dodatków:

    Strach
    https://cc.au.dk/en/recreational-fear-lab
    https://theconversation.com/some-people-love-to-scare-themselves-in-an-already-scary-world-heres-the-psychology-of-why-240292
    https://cc.au.dk/en/recreational-fear-lab/blog/view/artikel/recreational-fear-what-it-is-and-why-that-matters
    https://www.smithsonianmag.com/science-nature/can-experiencing-horror-help-your-brain-180980984/
    https://www.theguardian.com/science/2022/oct/23/why-we-enjoy-fear-the-science-of-a-good-scare

    Boeing X-37B:
    https://www.sciencealert.com/mysterious-space-plane-x-37b-to-try-first-of-a-kind-maneuvers-in-orbit
    https://www.military.com/daily-news/2019/07/23/former-secaf-explains-how-secret-x-37-space-plane-throws-enemies.html
    https://www.universetoday.com/168903/space-forces-x-37b-will-perform-never-before-seen-maneuvers/
    https://www.spaceforce.mil/News/Article-Display/Article/3932137/x-37b-begins-novel-space-maneuver/
    https://www.spacedaily.com/news/aerobraking-01a.html
    https://en.wikipedia.org/wiki/Boeing_X-37
    続きを読む 一部表示
    41 分
  • 86. Jesteśmy posłuszni z natury. Dlaczego trzeba się buntować?

    86. Jesteśmy posłuszni z natury. Dlaczego trzeba się buntować?
    2024/10/15
    Słynny eksperyment Milgrama dowiódł czegoś przerażającego: większość z nas ma skłonność do bycia posłusznym wobec autorytetów, nawet jeśli to oznacza celowe zadawanie bólu innej osobie. Badanie miało szukać źródeł uległości Niemców wobec rozkazów prowadzących do ludobójstwa podczas drugiej wojny światowej, ale pokazało, że ślepe posłuszeństwo jest cechą ogólnoludzką. Co zatem może sprawić, że się zbuntujemy? Okazuje się, że bardzo trudno znaleźć takie czynniki.

    Ale psycholodzy z Wrocławia zaparli się i eksperymentowali dotąd, aż zdobyli wiedzę o możliwych źródłach nieposłuszeństwa. Prof. Tomasz Grzyb, dziekan Wydziału Psychologii na Uniwersytecie SWPS i jeden z autorów tych badań, opowiada nam o tym, do czego prowadzi ślepe posłuszeństwo, co może skłonić nas do nieposłuszeństwa oraz jak bunt jednostki zapobiegł trzeciej wojnie światowej.

    Rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków:
    https://patronite.pl/crazynauka

    Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
    https://buycoffee.to/crazynauka

    A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
    https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109

    Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu!

    Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł.
    Oto niektóre z nich:
    Dariusz Doliński, Tomasz Grzyb, Posłuszni do bólu. O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama, Wydawnictwo Smak Słowa, 2017
    https://psps.badania.net/podobienstwo-nieposluszenstwo/
    https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0001691823000355
    https://swps.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/34348-posluszni-robotom
    https://swps.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/35563-fizyczna-obecnosc-autorytetu-oznacza-wieksze-posluszenstwo-nowe-spojrzenie-na-wyniki-slynnego-eksperymentu
    続きを読む 一部表示
    1 時間 47 分